Nederlandse taal  English language  Deutsche Sprache 

O&K - Orenstein & Koppel AG. (D)

De jonge zakenman Arthur Koppel is een van de bezoekers van de Wereldtentoonstelling van 1878 in Parijs. De door Decauville aangelegde smalspoorbaan over het tentoonstellingsterrein interesseerd hem zeer en hij ziet meteen mogelijkheden voor dergelijk opneembaar smalspoor voor de uitgestrekte landgoederen in Pruissen en Rusland.

Samen met koopman Benno Orenstein (1851-1926) richt Arthur Koppel (1851-1908) in 1876 de "Orenstein & Koppel OHG" op. In een fabriek te Berlin-Schlachtensee bouwen ze uitrustingen voor Feldbahnen waaronder spoor, wissels allerhande lorries en wagens. Men levert ook smalspoorstoomlocomotieven. Deze zijn echter gefabriceerd door andere locomotiefbouwers als Krauss em Arnold Jung.

Ingegeven door zakelijke ontwikkelingen scheiden in 1885 zich de wegen van Orenstein en Koppel

Arthur neemt de buitenlandse vestigingen van O&K over en stort zich op de export. Arthur Koppel specialisserd zich op de bouw van alle denkbere smalspoormaterialen en levert daarnaast ook wereldwijd complete smalspoorbanen en installaties die men zelf geheel ontwerpt en ter plekke aanlegt

Benno gaat verder, samen met zijn broer en ingenieur Max Orenstein en de koopman Julius Freudenstein die in de firma intreden. Zij behouden de firmanaam Orenstein & Koppel.

Naast Arthur begint Max een eigen afdeling onder de naam "Märkische Lokomotivfabrik"

Beide blijven echter wel aan O&K verbonden, alleen Julius Freudenstein treedt in 1891 uit de firma.

In 1897 wordt de totdantoe aangehouden naam Orenstein & Koppel OHG verandert in de "Aktiengesellschaft fuer Feld- und Kleinbahnen-Bedarf, vormals Orenstein & Koppel

Omdat de fabriek in Schlachtensee te klein wordt, wordt een nieuwe fabriek bij het spoorstation Berlin-Drewitz, gemeente Neueundorf (sinds 1907 Nowawes) gebouwd. Vanaf 1899 worden er hier ook locomotieven gebouwd onder de bovengenoemde firmanaam "AG für Feld- & Kleinbahnen-Bedarf, vormals O&K". Waarschijnlijk vanwege de nabijheid van station Drewitz en de nabije gemeente Drewitz wordt de fabriek feitelijk onterecht aangeduid als Drewitzer Lokfabrik (of Drewitzer Cirkus vanwege de bijzondere ronde bouwvorm van de montagehal voor locomotieven). Strikt genomen heet de fabriek vanaf 1907 het Werk Nowawes.

In 1905 wordt er een intensievere samenwerking met Arthur Koppel aangegaan. Hoewel voor de buitenwereld twee zelfstandige bedrijven, runt men samen de firma's en gooit men alle winst "op een hoop". Als in 1908 Arthur onverwacht sterft fuseren de beide firma's en is de naam kortstondig Orenstein & Koppel AG - Arthur Koppel AG.

In 1920 is er weer een naamswijziging en veranderd de naam in Orenstein & Koppel A.G. O&K heeft overal in de wereld fabrieken, bedrijven en kantoren zoals in Berlin, Dorstfeld, Bochum, Spandau, Prag, Boedapest, Warschau, Pittsburg, Buenos Aires, Soerabaja en Amsterdam, om slechts enkele plaatsen te noemen. Men bouwt locomotieven voor smals- en normaalspoor, smalspoormaterieel maar ook allerhande graaf- en baggermachines.

In 1930 begint men in het Werk Nowawes ook motorlokomotieven te bouwen De fabriek wordt -door samengaan van een aantal omliggende gemeenten- het O&K Werk Babelsberg.

De donkere tijden van het nazisme breken aan. Vanwege de zogenaamde "Arisierung" ofwel dwangonteigening wordt de O&K AG in 1940 in "Maschinenbau und Bahnbedarfs AG MBA, vormals Orenstein & Koppel" veranderd. In 1941 wordt ook nog het Orenstein & Koppel uit de naam verwijderd en slechts als MBA aangeduid. Hoewel de fabriek in Berlin alle bombardementen overleefd wordt er na een brand in het kantoor en de demontage en ontmanteling van de fabriek geen locomotief meer gebouwd.

In 1946 start de hernieuwde productie van locomotiefketels in Babelsberg en een jaar later wordt de eerste na-oorlogse stoomlocomotief geleverd. In 1948 wordt het bedrijf in een "Volkseigenen Betrieb VEB" veranderd en veranderd de naam in "LOWA Lokomotivbau Karl Marx, Babelsberg" ofwel LKM.

Voor dit artikel werd dankbaar gebruik gemaakt van onderstaande Referenties

Voor meer informatie over O&K, Arthur Koppel, O&K Montania en O&K/LMG zie Links

Links
Boeken
O&K Dampflokomotiven - Lieferverzeichnis 1892-1945
R. Bude Verlag Railroadania, Buschhoven 1978

Diverse bedrijfscatalogi o.a. Arthur Koppel Catalogus ca. 1905

Afbeelding boven: advertentie O&K uit Weekblad "De Aannemer" , Amsterdam januari 1898

Afbeelding midden: O&K "Drewitzer Cirkus" uit O&K Dampflokomotiven - Lieferverzeichnis 1892-1945
R. Bude Verlag Railroadania, Buschhoven 1978

Archief AJB / Decauville Spoorweg Museum ~ Harskamp